Sinds de gewasbeschermingsmiddelen die goed werkzaam zijn tegen potworm niet meer inzetbaar zijn in de teelt van phalaenopsis, is de beheersing van de problematiek van aangevreten wortels op zijn zachtst gezegd een uitdaging.
Geen enkele van de toegelaten insecticiden die beschikbaar zijn, hebben een dusdanige effectiviteit dat er verschil gemaakt kan worden. Biologische alternatieven zijn er ook niet. De werking van de roofmijten Machrochelis, Hypoaspis en het roofkevertje Atheta is ook niet goed genoeg gebleken.
Preventie is dan eigenlijk het enige dat overblijft. Dit kan met teeltmaatregelen en met oplossingen die in de teelt steeds gangbaarder worden: het afdekken van de planten.
Teeltmaatregelen
Gietstrategie: Vanaf de prille start vlak na het oppotten worden de eitjes in het substraat afgezet. Dat is iets om rekening mee te houden: vaak worden de planten in deze fase juist goed natgemaakt en ook vochtig gehouden: iets wat de muggen prettig vinden en wat de slagingskans van de eitjesafzet vergroot! Hier kan dus de eerste slag gemaakt worden. Wees zeer terughoudend met gieten in de eerste 10-14 dagen na het oppotten. Door bijvoorbeeld de pluggen goed nat te maken vóór het oppotten, zodat het substraat na het oppotten veel makkelijker drooggehouden kan worden. In de latere fase is het belangrijk om met relatief veel water te gieten, zodat de pluggen goed volgezogen zijn en dan vervolgens lang te wachten met een volgende gietbeurt.
Pot en substraat systeem: Het is goed om te realiseren dat de potworm enerzijds baat heeft bij een substraat dat lang vochtig blijft, waarin het zich goed kan ontwikkelen. Anderzijds heeft het baat bij een substraat dat frequent gegoten moet worden. Vooral de slagingskans van de ei-afzetting wordt met de laatste vergroot. Vooral in de beginfase van de teelt speelt dit een rol. Bij de keuze van het substraat en de potten is het dus belangrijk om een inschatting te maken hoe snel het substraat in de pot zal afdrogen en hoe snel er gegoten moet worden. In de regel kan gesteld worden dat wanneer de gemiddelde gietfrequentie op 4 of minder dagen of 8 of meer dagen ligt, de potwormdruk sterk verhoogd wordt.
Fysieke barrières opwerpen
Afgazen: Sinds eind 2021 zijn de eerste kwekers gestart met het “afgazen” van de pas opgepotte planten. Dit houdt in dat er nylon gaas op de gaasbodem gelegd wordt, waarop de opgepotte planten komen te staan en vervolgens wordt er eenzelfde doek over de planten heen gespannen. Op deze manier is het voor de muggen van de Lyprauta bijna onmogelijk om de eitjes af te zetten in het substraat. De meeste eitjes blijven op het gaas liggen en drogen gelijk uit, degenen die wel door het gaas heen vallen drogen in de meeste gevallen ook uit.
Afgazen
Potweb: De telers Levoplant, Ter Laak en Opti-Flor hebben samen met Solvent Engineering (fabrikant van onder andere de automatische phalaenopsis oppotmachine) een ander oplossing ontwikkeld; een soort panty die om de pot getrokken wordt, de “Potweb”. Het voordeel is dat de pot met het substraat afgedekt wordt, zonder dat de plant zelf afgedekt wordt. Het voordeel hiervan is dat er geen licht weggenomen wordt. Dit is een belangrijk gegeven, want het gaas dat gebruikt wordt bij het “conventioneel afdekken” neemt 10-15% licht weg. Een ander voordeel is dat scouten voor ziekten en plagen niet meer belemmerd wordt. Bijkomend voordeel is dat er geen bark meer uit de pot kan vallen tijdens de teelt, de verwerking of het handelskanaal. Dit initiatief heeft onlangs de Greenovation Award gewonnen.
Potweb
Tent: Bij Anthura in de veredeling is twee jaar geleden gestart met het bouwen van een tent in de kas ter breedte van een kap (12,80 m). Het materiaal waarmee de tent gemaakt is, is vergelijkbaar met het gaas dat nu gebruikt wordt voor het afgazen. Het concept is hetzelfde: de muggen van de planten vandaan houden zodat er geen ei-afzetting in de potten kan plaatshebben. Dat is goed gelukt en er kan gesproken worden van een succesvolle manier om potworm te voorkomen zonder enige vorm van specifieke bestrijding. Net als bij het afgazen is het aantal getelde muggen in de tent in de vanglampen niet 0, maar er is nauwelijks tot geen vraat aan de wortels te vinden gedurende lange tijd (>1 jaar). De tent is ±2 meter hoog, zodat erin gelopen kan worden. Verder is de tent is ±50 meter lang: een kap is zo in tweeën gedeeld. De belichting en regenleiding zijn boven de tent gesitueerd, bij de bouw is hier niets aan veranderd. Voor de ingebruikname zijn de tenten grondig schoongemaakt.
Tent
Vervolgens zijn er alleen vers opgepotte planten ingezet. De planten staan in totaal tussen de 16 en 18 weken in de tent. Het is belangrijk om volledig schoon te starten!
In de tent.
Met bovenstaande maatregelen is de kans dus het grootst dat telers gevrijwaard blijven van potworm.
