Zdrowa woda podstawą zdrowej uprawy

Zdrowa pożywka ma kluczowe znaczenie zarówno dla zdrowej uprawy, jak i kondycji firmy. Choroba grzybowa lub bakteryjna, zatrzymanie wzrostu roślin lub zaburzony rozwój masy korzeniowej są w ogromnym stopniu powiązane z podlewaniem niezdrową (zanieczyszczoną) wodą.

Zwiększone straty z powodu chorób grzybowych takich jak Fusarium i Pythium lub bakteryjnych takich jak Acidovorax (na Phalaenopsis) powinno prowadzi do skontrolowania wody irygacyjnej. Analiza wody irygacyjnej lub wody ze zbiornika może wykazać obecność dużej ilości grzybów i bakterii.

W wielu przypadkach zwiększonych strat lub długotrwałych problemów z jakością korzeni można uniknąć dzięki regularnemu sprawdzaniu wody irygacyjnej na obecność tych patogenów.

Grzyby i bakterie zawsze są obecne w wodzie i jeżeli ich ilość nie przekracza normalnego poziomu, ryzyko infekcji jest niewielkie. Problem pojawia się, kiedy ich ilość w wodzie wzrasta. Nie tylko zwiększa się ryzyko infekcji, ale także jeśli są jakiekolwiek nieprawidłowości w otoczeniu korzeni to może dojść do niekorzystnych zmian w podłożu spowodowanych przez niektóre choroby grzybowe. Chodzi tu m. in. o Rhizoctonia i Athelia rolfsii. Dodatkowo mogą wystąpić problemy z pobieraniem niektórych składników pokarmowych.

Powszechnie występujące grzyby i bakterie

Grzyby                                                     Bakterie  

  • Athelia rolfsii                                    ●  Agrobacterium
  • Cilindrocarpon destructans             ●  Erwinia
  • Fusarium spp                                    ●  Pseudomonas
  • Penicilium spp                                  ●  Acidovorax
  • Phytophthora spp
  • Pythium spp
  • Rhizoctonia spp
  • Trichoderma spp

 

Zainfekowana woda

Podlewanie zdrową wodą jest bezsprzecznie konieczne. Czasem brak jednak danych o stopniu zainfekowania wody irygacyjnej. Zbyt mało wagi przykłada się do faktu, że zdrowa woda może zmienić się w niezdrową wodę w bardzo krótkim czasie. Badania pokazują, że ilość bakterii w stojącej ciepłej wodzie w ciągu 12 godzin może wzrosnąć z 1 bakterii do 68 miliardów bakterii. Zainfekowana woda może znajdować się w różnych miejscach szklarni.

waterbassin-002

Otwarty zbiornik

Zbiornik
Czystość wody zaczyna się na etapie magazynowania wody (zazwyczaj deszczówki). Woda w otwartych zbiornikach może zostać zanieczyszczona przez ludzi lub zwierzęta (ptaki, insekty itp.). Zwłaszcza wszystkie rodzaje alg dzięki obecności światła w wodzie zaczynają rosnąć w niepohamowany sposób. Woda jest dodatkowo podgrzewana przez światło słoneczne, a to jeszcze bardziej stymuluje wzrost alg, grzybów i bakterii.

Stojąca woda
Po podlewaniu woda często zostaje w rurach irygacyjnych lub kroplospływach. Woda może pozostawać w rurach głównych lub bocznych. Co najmniej 5 m³ wody na hektar pozostaje w rurach po podlewaniu. W wielu przypadkach woda zalega w rurach co najmniej przez kilka dni, a w skrajnych przypadkach nawet przez kilka tygodni.

Dotyczy to także 100 m³ wody, która może pozostawać w zbiorniku. Poziom tlenu w zbiorniku spada czasem do takiego poziomu, że bakterie tlenowe nie mogą się rozwijać, a nawet giną. Zawartość tlenu w wodzie nie wpływa na wzrost i rozmnażanie organizmów beztlenowych, co sprawia, że tych (często niekorzystnie działających) bakterii jest więcej.

Recyrkulacja
Większość producentów ponownie wykorzystuje przesącz. Wielu producentów Phalaenopsis w tym roku zainstalowało system recyrkulacji wody. Woda płynie po liściach, po korzeniach oraz przez podłoże, a po drodze zbiera różne bakterie i grzyby. Jej ponowne wykorzystywanie zwiększa ryzyko infekcji.

 

verslijming-in-leiding

Osad biologiczny w rurze

Osad biologiczny w rurach
W wielu szklarniach ukrytym problemem jest biologiczny osad w rurach. Często ilość biofilmu, która w ciągu jednego roku może zgromadzić się w rurze jest porażająca. Osad zalega przede wszystkim na końcu rury i w innych „martwych” miejscach. Po kilku latach nowe rury mogą wyglądać tak, jak ta na zdjęciu.

Zalegający w rurach biofilm często stanowi źródło infekcji, z którym trudno jest sobie poradzić. Stanowi ochronna warstwę dla patogenów i utrudnia dostęp dla wielu środków dezynfekujących. Nawet, jeśli wydaje się, że rury są czyste to może zalegać w nich niebezpieczny biofilm, w którym mogą gromadzić się i rozmnażać bakterie i grzyby. Grubość warstwy osadu może wynosić 10 – 20 mikronów.

Woda poddana dezynfekcji np. przez podgrzewacz lub przy pomocy instalacji UV ulega ponownemu zakażeniu w czasie drogi do rośliny. A jak wcześniej wspomniałem, rozwój patogenów w stojącej wodzie może przebiegać bardzo szybko.

Nawozy
Bakterie i grzyby aby rosnąć także potrzebują składników pokarmowych, zwłaszcza azotu. Większa ilość azotu przyśpiesza wzrost patogenów. Zwiększenie ilości amoniaku lub mocznika może pogorszyć jakość wody, ponieważ mniej jest w niej tlenu koniecznego do przetwarzania tych nawozów.

Zdrowa woda
Wyżej wymienione zagadnienia nie wyczerpują tematu, lecz wskazują jakie działania są konieczne do zachowania zdrowego stanu wody.

Zbiornik otwarty a zbiornik zamknięty
Zalecane jest zakrywanie zbiorników. Nadal będzie małe ryzyko zabrudzenia wody przez ludzi lub zwierzęta, ale zatrzymany zostanie wzrost glonów. Rezultatem będzie także mniejsza ilość martwego osadu biologicznego (szlamu) na dnie zbiornika. Takie same zalecenia obowiązują dla zbiorników zewnętrznych i wewnętrznych. Przykryj zbiornik tkaniną nieprzepuszczającą światła.

Zanieczyszczenia gromadzą się na dnie zbiornika otwartego lub zamkniętego. Konieczne jest regularne usuwanie szlamu i czyszczenie zbiornika. Już podczas montowania zbiornika należy zwrócić na to uwagę. Zadbaj, by dno zbiornika obniżało się do środka i aby folia w zbiorniku miała otwór na środku połączony z rurą odpływową. Kiedy zbiornik jest prawie pusty to za pomocą takiej rury łatwo można wypłukać z niego zanieczyszczenia.

Przepływ wody
Aby kontrolować jakość wody, należy wiedzieć w jaki sposób woda krąży w szklarni. Warto sporządzić rysunek, który ilustruje przepływ wody w szklarni od zbiornika (otwartego lub zamkniętego) przez rury do rośliny. Na rysunku należy zaznaczyć także krany i zawory na rurach i w zbiorniku. Zdarza się, że z powodu nieszczelnego kranu lub zaworu może dojść do nieplanowanego przepływu (zanieczyszczonej) wody z jednego zbiornika do innego lub do rur.

Oczyszczanie wody
Najważniejsza czynność to oczyszczanie wody. Oczyszczanie wody oznacza usuwanie z niej wszystkich nieczystości, które może zawierać, np. zanieczyszczeń i mikroorganizmów (patogenów). Patogeny usuwane są z wody przy pomocy środków dezynfekujących.

W wielu szklarniach odkaża się (dezynfekuje) wodę irygacyjną przez podgrzanie lub promieniowanie UV. Dla wielu producentów kwiatów ciętych i roślin doniczkowych Anthurium recyrkulacja i dezynfekcja wody irygacyjnej to od lat skuteczny sposób walki z patogenami w przesączu (wodzie, która wraca do zbiornika). Dodatkowo stosuje się również różne środki dezynfekujące, takie jak chlor lub jony miedzi i srebra.

Niezależnie od dezynfekcji konieczne jest także oczyszczanie wody. Podczas czyszczenia powierzchni i ścian urządzeń oraz rur i kroplospływów trzeba usuwać niepożądane zabrudzenia oraz biofilm.

Należy pamiętać, że dezynfekcja wody np. przez promieniowanie UV lub dodanie chloru nie zapobiega powstawaniu biofilmu w rurach. Aby zniszczyć patogeny oraz usunąć biofilm konieczne jest zaaplikowanie do wody silniejszego środka utleniającego. Najczęściej wykorzystywane w ogrodnictwie 3 środki utleniające to dwutlenek chloru, nadtlenek wodoru i ozon.

Z praktycznego punktu widzenia użycie nadtlenku wodoru (H2O2) jest najkorzystniejsze (patrz schemat podawania H2O2). Przede wszystkim H2O2 jest silniejszym środkiem utleniającym niż dwutlenek chloru. H2O2 jest często dodawany do wody w wyższej dawce. Wadą nadtlenku wodoru jest jego szybkie reagowanie (utlenianie) i rozpad do H2O i O2.

Są produkty (na przykład Hydrocare i Huwa-san), w których do H2O2 dodawana jest minimalna ilość chelatu srebra, który stabilizuje H2O2. W rezultacie H2O2 dłużej ma właściwości utleniające, przez co efekt dezynfekcji i oczyszczania jest lepszy.

Poniższa tabela i wykres (źródło: Intracare) przedstawiają kilka pomiarów wody w rurach irygacyjnych w uprawie storczyka. Wyraźnie pokazują, że w krótkim czasie po podaniu stabilnego H2O2 ilość patogenów spada niemal do zera.

ATP przed podaniem Hydrocare ATP po podaniu 40 ppm Hydrocare ATP po podaniu 40 ppm Hydrocare ATP po podaniu 40 ppm Hydrocare
23.04.2015 08.05.2015 27.05.2015 11.06.2015
ścieżka 1 2776 291 93 21
ścieżka 2 2835 60 117 22
ścieżka 4 1604 184 65 20
ścieżka 5 1779 1471 77 14

Zanieczyszczenie wody badane przez pomiar adenozynotrójfosforanu (ATP) w wodzie. Jest to sposób na pokazanie ilości materiału organicznego w wodzie. Pomiar ATP w wodzie przeprowadza się przed i po podaniu Hydrocare.

atp-analyse-irrigatiewater_pl

Pomiar ATP w wodzie przed i po podaniu Hydrocare (Źródło: Intracare).

Inne czynności

  • Przepłukiwanie rur: aby zapobiegać gromadzeniu się zabrudzeń (zwłaszcza na końcach rur) konieczne jest regularne przepłukiwanie rur. Zaleca się przepłukiwać rury co najmniej cztery razy w roku. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli do wody dodawany jest środek utleniający (H2O2) od ścian rur odrywa się wiele zabrudzeń. W takiej sytuacji konieczne jest częstsze płukanie. Nie wolno dopuszczać do kontaktu wody przepłukującej przewody z roślinami, nie powinna spływać do zagonów z uprawą Anthurium. Należy stale kontrolować sytuację w rurach. Wskazówka: w przypadku regularnie przeprowadzanego płukania rur warto na końcu rury irygacyjnej zainstalować zawór i odpływ na wąż odprowadzający wodę.
  • Zmienianie kranów: należy zawsze rozpoczynać pracę od innego kranu. Przed podlewaniem woda przynajmniej przez jeden dzień stoi w rurach (często przez kilka dni). Jeżeli podlewanie zawsze zaczynasz od tego samego kranu, taka zastoina woda zawsze powstaje w tym samym miejscu.
  • Napowietrzanie wody: aby utrzymać natlenienie na odpowiednim poziomie (w zbiorniku zamkniętym lub otwartym) warto zainstalować system napowietrzania, który doprowadza więcej tlenu do wody.
installatie

Urządzenie do podawania  H2O2

Schemat podawania H2O2
Najbardziej wydajną i wiarygodną metodą podawania H2O2 do wody jest wstrzykiwanie tego produktu bezpośrednio do głównej rury. Urządzenie jest dość proste.

Potrzebne
Pompa iniekcyjna oraz licznik przepływu w rurze (patrz zdjęcie). Licznik przepływu połączony jest z pompą iniekcyjną, tak że ilość impulsów na minutę dostosowywana jest do ilości wody, która przepływa przez rurę przez minutę. Jeżeli przepływ w rurze jest w miarę stały, licznik przepływu nie jest konieczny.

Dane
Pompa musi mieć wydajność co najmniej 10 ppm (liczba części na milion) i maksymalnie 200 ppm impulsów. Wydajność 150 impulsów na minutę to zalecane minimum. Minimalna i maksymalna długość impulsu (ilość ml) zależna jest od objętości wody, która przepływa przez rurę w danym czasie. Najczęściej konieczna jest pompa, która pozwala na przepływ 2 do 5 l/godzinę.

Kalkulacja
Przepływ podczas podlewania to 400 litrów na minutę. Pompa impulsowa ma maksymalną wydajność 180 impulsów na minutę. Wymagana dawka to 25 ppm H2O2. Procent H2O2 w produkcie to 50%. Potrzeba więc 50 ppm produktu (= 50 ml na 1000 litrów wody). Daje to 20 ml produktu na minutę przy 400 l/m (przy maksymalnej ilości impulsów/m wstrzykiwane jest 0,1 ml/impuls).

Nadtlenek wodoru można także dodać do roztworu nawozu w zbiorniku B. Ponieważ H2O2 utlenia się, jego stężenie w pożywce nie jest stabilne. Z tego powodu nie jest zalecane jego długotrwałe stosowanie. H2O2 nie należy w żadnym razie dodawać do zbiornika nawozowego zawierającego pierwiastki śladowe. Chelaty ulegają rozkładowi pod wpływem środka utleniającego.

Plan krok po kroku
Poniżej wypunktowałem działania, które pozwolą przez cały czas trzymać rękę na pulsie i mieć pewność, że woda irygacyjna jest zdrowa. Działania zaszeregowałem do trzech etapów: kontroli, analizy i działania.

  1. Kontrola
  • Czy tkanina na zbiorniku nadal spełnia swoją rolę oraz czy zbiornik jest dobrze zamknięty?
  • Ile osadu i zanieczyszczeń znajduje się na dnie zbiornika?
  • Czy rysunek schematu rur jest zgodny z prawdą? Czy przeprowadzono renowacje, uzupełnienia lub usprawnienia w rurach zasilających lub ciśnieniowych?
  • Czy krany i zawory mieszające działają prawidłowo?
  • Czy w rurach irygacyjnych, łącznikach linii kroplujących i spryskiwaczach w szklarni nie ma przecieków?
  • Czy woda z zewnątrz ma nadal dostęp do szklarni? Pomyśl o zbitych szybach, złym odprowadzeniu wody przy fundamencie szklarni.
  • Jak gruba jest warstwa osadu biologicznego w rurach? Sprawdź to zdejmując zaślepkę na końcu rury. Przy pomocy bawełnianego wacika umieszczonego na cienkim patyczku długości około 40 cm zdrap trochę osadu wewnątrz rury pomiędzy dwoma ostatnimi spryskiwaczami.
  • Jeśli podajesz środek utleniający to sprawdź, czy jego stężenie jest nadal wystarczające. Można to zrobić przy pomocy testów paskowych ze wskaźnikami w różnych kolorach (patrz zdjęcie).
peroxide-test-strip

Test paskowy nadtlenkowy ze wskaźnikami

  1. Analiza
    • Regularnie badaj wodę irygacyjną (zaleca się co najmniej cztery razy w roku). Zwłaszcza wiosną i latem warto częściej oddawać wodę irygacyjną do analizy. Aby skontrolować jakość wody irygacyjnej na obecność zanieczyszczeń warto sprawdzić liczebność kolonii patogenów. Pomoże to sprawdzić ilość grzybów i bakterii. Badanie liczebności kolonii jest często podawana w jtk (jednostka tworząca kolonię). Groen Agro Control i Productschap Tuinbouw wprowadziły wartości graniczne dla definiujące bezpieczną wodę irygacyjną. W przypadku kolonii bakterii jest to maksymalnie 500 000 jtk/ml wody, a w przypadku grzybów maksymalnie 20 jtk/ml wody. Wskazówka: Dostawcy stabilnego H2O2, jak np. Intracare i Huwa-san często oferują przeprowadzenie nieodpłatnego badania poziomu patogenów w rurach.
    • Oddawaj wodę do analizy także na obecność grzybów i bakterii takich jak Fusarium, Phytophthora i Pseudomonas. Jest to możliwe przy pomocy testu DNA-multiscan. W pierwszej kolejności można przeprowadzić analizę wody na obecność patogenów, a następnie w przypadku stwierdzenia ich podwyższonego poziomu wykonać skan DNA w celu ustalenia, o jakie patogeny chodzi. Niektóre firmy stale badają wodę na obecność konkretnych patogenów, co pozwala także na śledzenie wektorów chorobowych przez cały rok. Wykres poniżej przedstawia wyniki analiz przeprowadzanych co dwa do czterech tygodni.

Koncentracja grzybów w przesączu w ciągu roku. Pythium jest znajdowane regularnie (pomarańczowy słupek). Dodatkowo pojawia się czasem Fusarium (czarny słupek) i Cylindrocarpon (zielony słupek).

  1. Działanie
    Konieczne działania są podejmowane na podstawie wyników kontroli i analiz. Poniżej zamieściłem przykładowe działania:

    • czyszczenie zbiorników;
    • usunięcie osadu ze zbiornika;
    • częstsze stosowanie środków dezynfekujących;
    • częstsze przepłukiwanie rur;
    • zwiększenie stężenia środka utleniającego.

    Te informacje i lista kontrolna dadzą Ci narzędzia do podjęcia jeszcze lepszych działań dla zdrowej uprawy w solidnej firmie. Zdrowa pożywka ma kluczowe znaczenie!

     

Niniejszy artykuł został przygotowany we współpracy z Bureau IMAC. Anthura i Bureau IMAC nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody bezpośrednie lub pośrednie, wynikające z zastosowania udzielonych porad dotyczących uprawy.

Opcjonalnie (w zależności od artykułu)

  • Hodowca jest zawsze odpowiedzialny za zapoznanie się z etykietą środka ochrony roślin.
  • Udostępniane informacje na temat uprawy są dostosowane do uprawy na terenie Holandii.