Nauka o wciornastkach na anturium i falenopsis

Wciornastki na anturium i falenopsis
Od wielu lat wciornastki pojawiają się w uprawie anturium i często stanowią poważny problem. Obecnie osiąga się dobre wyniki w zwalczaniu wciornastków, w szczególności przez stosowanie środków biologicznych i naturalnych drapieżników. Nadal są jednak problemem i ogrodnicy są często zaskoczeni plagą wciornastków i doświadczają trudności w skutecznym zwalczaniu.

W każdym kraju na świecie wciornastki są coraz bardziej powszechne w uprawie falenopsis. Tu także odnotowuje się regularne utraty roślin na skutek uszkodzeń powodowanych przez wciornastki.

W uprawie anturium i  falenopsis pojawia się również coraz więcej różnych gatunków wciornastków. Każdy gatunek wciornastków ma swój własny tryb życia i rodzaj siedliska, i może powodować zupełnie inne uszkodzenia. Różny jest również stopień uszkodzeń powodowanych przez dany gatunek.

W tym artykule chcemy zwrócić uwagę na różne gatunki wciornastków, które mogą się pojawić. Celem jest lepsze poznanie wroga tak by można szybciej i skuteczniej zareagować. Często stosowane środki biologiczne lub chemiczne przynoszą znacznie lepsze rezultaty, gdy wiedza na temat wciornastków jest większa.

Uszkodzenie na falenopsis spowodowane przez Chaetanaphothripsto.

Znajdowanie wciornastków (szukanie)
Szybkie znajdowanie wciornastków jest bardzo ważne aby skutecznie zwalczać populację i zapobiegać znacznym szkodom. Odkrywanie populacji wciornastków zaczyna się od poszukiwania wciornastków: nazywamy to szukaniem. Wymaga to czasu i zwiększa koszty pracy. Niestety, szukanie jest w uprawie koniecznym elementem pracy. Aby zapobiec uszkodzeniom na uprawie lub je ograniczyć należy szukać wciornastków co najmniej raz w tygodniu. Szukanie pozwala również budować wiedzę. Początkowo może być czasochłonne, ale wraz ze wzrostem doświadczenia uszkodzenia powodowane przez wciornastki można rozpoznać szybciej i często łatwiej jest stwierdzić jaki gatunek wciornastków je spowodował.

Larwa wciornastka.

Preferencje
Wciornastki preferują określone rodzaje kwiatów i roślin (odmiany). W przypadku anturium i falenopsis najwięcej gatunków wciornastków jest najczęściej spotykanych na odmianach o białych kwiatach. Często zdarza się, że konkretne odmiany są wybierane przez wciornastki w szklarni na rośliną żywicielską. Podczas szukania, to również może być narzędziem. W pierwszej kolejności należy sprawdzić te „podatne odmiany”.

Pochodzenie
Ważne jest określenie skąd pochodzą wciornastki. Należy się dowiedzieć, z jakimi problemami związanymi z wciornastkami borykają się sąsiednie gospodarstwa w ciągu roku (np. produkujące warzywa, inne storczyki, zboża na zewnątrz, w tym kukurydzę itd.). Bardzo często plaga wciornastków w szklarni zwiększa się podczas zbierania plonów na sąsiednich polach lub też w trakcie aeracji gleby. Wiedza jakie gatunki wciornastków występują powszechnie w sąsiednich gospodarstwach pozwoli zachować szczególną ostrożność w krytycznych okresach i zapobiec wystąpieniu plagi wciornastków.

Wzrost populacji wciornastków wiosną wynika często z przezimowania poczwarek w szklarni. Dlatego istotne jest dokładne kontrolowanie uprawy na jesieni. W ciągu tych miesięcy należy zapobiec składaniu przez wciornastki poczwarek w podłożu.

Generalnie dostęp do informacji jak zwalczać wciornastki jest coraz lepszy. Trzeba wiedzieć, jakie wciornastki (lub jakie gatunki wciornastków) występują w szklarni. Powody tego są następujące:

  • czas aktywności wciornastków;
  • wrażliwość wciornastków na określoną substancję aktywną pestycydu;
  • zachowanie i rozmnażanie;
  • miejsce składania jaj lub przepoczwarzania;
  • wlatywanie w ciągu określonych pór roku;
  • cykl życia.

Te informacje są szczególnie ważne przy dobieraniu odpowiednich środków, gdy konieczny jest oprysk chemiczny. Większość wciornastków przepoczwarza się w podłożu. Jeżeli jednak wciornastki przepoczwarzają się na liściach (np. wciornastek hortensjowiec), wprowadzenie nicieni lub drapieżnych roztoczy do podłoża może nie przynieść spodziewanego efektu.

Objawy uszkodzeń
Gatunki wciornastków pojawiających się jako plaga można często rozpoznać na podstawie typu wyrządzonych szkód. W uprawie falenopsis wciornastek anturiowiec może wywoływać poważne szkody, podczas gdy wciornastek zachodni może spowodować więcej, lecz mniej inwazyjnych uszkodzeń. Srebrne plamy na liściach często wskazują na obecność Echinothrips.

Kratery po jajach
Całkiem nieznanym objawem obecności wciornastków na anturium są kratery po jajach na kwiatach. Kilka gatunków wciornastków zostawia jaja na liściach lub kwiatach. Jeśli jaja zostaną złożone w epidermie kwiatu (anturium) często widoczne są później kratery po wykluciu się wciornastków z jaj. Czasami kratery po jajach są bardziej widoczne niż aktualne uszkodzenia liści

Wirusy
W uprawie falenopsis, oprócz szkód dokonanych przez wciornastki istnieje też ryzyko rozprzestrzeniania się wirusów za pośrednictwem wciornastków. Najczęściej występującymi wirusami są TSWV (wirus brązowej plamistości pomidora) oraz INSV (wirus nekrotycznej plamistości niecierpka).

Zwalczanie biologiczne
Zwalczanie wciornastków metodami biologicznymi nie jest łatwe. Zazwyczaj konieczne jest połączenie różnych środków i działań, aby skutecznie zwalczyć biologicznie wciornastki. Jest wiele produktów organicznych do zwalczania wciornastków.

Są to, między innymi:

  • Lepkie pułapki: mogą służyć do łapania dorosłych wciornastków. Zastosowanie lepkich pułapek pozwala również ocenić liczebność szkodników. Jest możliwe zmniejszenie liczby wciornastków przy użyciu dużej ilości lepkich pułapek;
  • Siatki na insekty: wielu producentów anturium stosuje siatki na insekty w otworach wentylacyjnych lub jako zabezpieczenie ścian przy ścieżkach. Przy dużej liczebności wciornastków z zewnątrz, na terytorium pól uprawnych, gdzie wciornastki są powszechne, taka siatka to dobre rozwiązanie;
  • Drapieżne roztocza glebowe: istnieje kilka gatunków drapieżnych roztoczy glebowych, które często wykorzystuje się przeciwko poczwarkom wciornastków;
  • Drapieżne roztocza, takie jak Amblyseius cucumerisswirksii są wykorzystywane (przez wdmuchiwanie) do zbudowania dużej populacji;
  • Drapieżne pluskwy (patrz zdjęcie);
  • Drapieżne wciornastki: zarówno larwy i dorosłe osobniki wciornastków są aktywnymi drapieżnikami. Aktywnie szukają zdobyczy, którą są larwy i dorosłe osobniki szkodliwych wciornastków, i je wysysają;
  • Gąsieniczniki: pasożytują na młodych larwach;
  • Nicienie pasożytujące na owadach: regularne (cotygodniowe) wstrzykiwanie nicieni ma doskonały efekt na ochronę uprawy anturium. W uprawie falenopsis wprowadzanie nicieni nie jest tak skuteczne ze względu na otwartą strukturę podłoża;
  • produkty bazujące na wyciągach roślinnych lub naturalnych produktach, takie jak Neem Azal. Są to środki biologiczne, ale mogą być toksyczne.;
  • środki, które zwiększają odporność roślin.

Podczas stosowania środków chemicznych istotna jest wiedza na temat ich oddziaływania na biologicznych wrogów wciornastków. Niektóre środki wywołują długotrwały efekt na naturalnych wrogach. Dołączona przez różnych producentów i dostawców lista skutków ubocznych zawiera przydatne informacje na ten temat.

Wykorzystanie zasobów

Cykl życia i uodpornienie się
Większość wciornastków ma stosunkowo krótki cykl życia, zależący od temperatury. W 20ºC wynosi 23–27 dni, w > 25°C zaledwie 6–8 dni. Mimo że cykl życia większości wciornastków jest krótszy w wyższych temperaturach, są pewne różnice. Warto wiedzieć, czy konieczne są opryski co sześć lub osiem dni.

Aby właściwie zwalczać wciornastki istotna jest znajomość cyklu życia występujących wciornastków, aby można go przerwać. W przypadku krótszego cyklu życia nowe pokolenia szybko się pojawiają i istnieje ryzyko uodpornienia się na dany środek. Okres między opryskami musi być na tyle krótki, aby przerwać cykl życia. W celu prawidłowego zwalczenia wciornastków konieczne jest dwukrotne powtórzenie oprysków. Później należy użyć innego środka, aby zapobiec rozwinięciu się odporności.

Drugim ważnym czynnikiem podczas stosowania środków chemicznych jest fizyczny kontakt z insektami. Wciornastki są zazwyczaj ostrożne, chowają się w pochewkach liści i w podłożu. Aby skutecznie je zwalczyć, konieczny jest oprysk dużą ilością cieczy i zastosowanie odpowiednich ilości w systemach LVM lub systemie zamgławiania.

IRAC-MOA
Uodpornianie się można zwalczyć jedynie przez biologiczne zwalczenie szkodników lub przez przeprowadzenie precyzyjnie ukierunkowanych oprysków chemicznych. Oznacza to, że zabiegi chemiczne należy wykonywać w taki sposób, aby dokładnie trafić w szkodniki (w tym przypadku — wciornastki). Czas przeprowadzonych oprysków musi być dokładnie dopasowany do warunków, w jakich one się rozwijają. Po dwóch lub trzech zabiegach należy wymienić środek ochrony roślin na produkt o całkowicie odmiennym mechanizmie działania. Dostępna jest globalna platforma, przedstawiająca klasyfikację aktywnych substancji chemicznych w środkach ochrony roślin.

Te substancje aktywne są sklasyfikowane w grupach o różnych mechanizmach działania (MOA). Każdy MOA ma numer. Przy zmianie na inny środek chemiczny można użyć dowolnej substancji aktywnej o innym numerze (pod warunkiem, że wystarczająco zwalcza obecne szkodniki). Tę klasyfikację można znaleźć na stronie internetowej IRAC (Insecticide Resistance Action Committee — komitetu ds. badania odporności szkodników): https://www.irac-online.org/modes-of-action/. Dostępna jest również aplikacja IRAC MOA. Aby uzyskać więcej informacji możesz skontaktować się z Bureau IMAC Bleiswijk B.V.