Het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de glastuinbouw ligt al een tijdje onder een vergrootglas. Het aantal beschikbare gewasbeschermingsmiddelen daalt al jaren en zal tussen 2023-2027 nog eens met 40% afnemen.
Dat is tenminste de doelstelling. Dit laatste is het gevolg van het strategische actieplan binnen de Europese “Green Deal” voor het bereiken van klimaatneutraliteit in 2050. Daartoe wil de EU het voedselsysteem omvormen tot een duurzaam model. Dit actieplan is bekend onder de term “Farm to fork”. Het gaat weliswaar over de duurzame voedselproductie, maar dezelfde maatregelen gelden voor de sierteeltgewassen en daarmee ook voor de teelt van anthurium. Helaas moet geconcludeerd worden dat de ontwikkeling van alternatieve gewasbeschermingsmiddelen (chemische en biologische) de resistentie-ontwikkeling van ziekten en plagen niet kan bijhouden en door het wegvallen van middelen wordt de resistentie-ontwikkeling juist versterkt. De Europese commissie wil de omstreden gewasbeschermingswet (SUR) intrekken, maar dit heeft geen invloed op het strenge Europese toelatingsbeleid. Dit strenge beleid blijft gehandhaafd.
Sierteelt
Europa pakt een voortrekkersrol in de wereld, maar ook elders in de wereld ondervinden fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen hinder van langdurige en kostbare toelatingsprocedures. Sierteelt wordt vaak als minder interessant gezien, omdat de marktpotentie beperkter is dan landbouwgewassen. Het resultaat: mondiaal minder onderzoek naar goede milieuvriendelijke en integreerbare middelen.
Anthurium teelt
In de teelt van anthurium zijn een aantal ziekten en plagen die in het verleden allemaal redelijk goed onder controle gehouden konden worden met toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. Door het wegvallen van deze middelen in de afgelopen jaren is dit steeds lastiger geworden en inmiddels neemt het aantal knelpunten toe. Trips en luis vormen de hoofdmoot van de problemen, maar ook spint en slakken kunnen lastig zijn. Een nieuwkomer op het toneel is de cicade. Nu nog chemisch goed aan te pakken, maar voor dit insect is er geen enkel biologisch alternatief. Dit geldt ook voor anthuriumtrips (Chaetanaphothrips orchidii)
Cicade insect en schade
Cicaden schade bloem
Welke alternatieven zijn er?
De laatste jaren zijn er grote stappen gemaakt in de beheersing van trips met roofmijten, schimmels en aaltjes en luis met Aphidoletes, Chrysoperla en Aphidius. Spint kan goed met Neoseiulus californicus aangepakt worden. Recente nieuwkomers zijn de insecten parasitaire schimmels, die ook hun werking op trips en (mindere mate) luis hebben bewezen. Ook het aanhouden van een adequate hygiëne vormt een pijler onder de beheersing van insecten. Een goede ingangscontrole van binnenkomend plantmateriaal en uitwisseling van informatie met de plantenleveranciers is van belang. Bedrijven overwegen de investering in de installatie van insectengaas om invlieg van insecten te voorkomen. Daarbij staat het fijne tripsgaas in de belangstelling, dat veel effectiever is dan het standaard insectengaas dat nu veel wordt gebruikt.
Insecten gaas in luchtramen
Het 100% biologisch telen van anthurium is nu nog niet mogelijk. Er zijn wel bedrijven die met enkele chemische correcties een heel eind komen. Versmalling van het chemische pakket betekent automatisch dat resistentie op de loer ligt. De kans op resistentie is een stuk groter als er minder dan drie middelen beschikbaar zijn uit verschillende IRAC-groepen (resistentiegroepen van insecticiden).
Naast de biologische aanpak met roofinsecten, insecten parasitaire aaltjes en schimmels staan de groene middelen volop in de belangstelling. Groene middelen zijn laag-risico middelen met een natuurlijke oorsprong. Dit kunnen schimmels, bacteriën, plantextracten en signaalstoffen zoals feromonen zijn. Daarnaast is het zo dat het toelatingsbeleid voor biologische middelen complex is, waardoor nieuwe toelatingen erg lang op zich laten wachten.
Tabel: Aactieve stoffen toegelaten voor de jaren ’23-’27 in Gerbera
In bovenstaande tabel is het aantal actieve stoffen te zien die op dit moment en in de komende jaren beschikbaar is, gebaseerd op de expiratiedatum van de toelating van de middelen. Het gaat dan om toelatingen in de teelt van gerbera voor de bestrijding van de bekende ziekten en plagen in de teelt in Nederland. De verwachting is dat dit voor anthurium niet anders zal zijn. De situatie is voor landen in Europa buiten Nederland vergelijkbaar. Het risico is heel groot dat de middelen verdwijnen als het de fabrikant niet lukt of het niet rendabel is om de toelating te verlengen.
Bij nieuwkomers zit een grote uitdaging
Cicade is relatief nieuw en steekt her en der de kop op. Zonder chemie zal dit insect lastig te beheersen zijn. Drie jaar terug stak trips Parvispinus (pepertrips) in de sierteelt de kop op. Deze trips heeft zijn weg ook naar anthurium gevonden. Inmiddels is het insect ook deels biologisch te beheersen, maar bij grote druk is een aanpak met adequaat toegepaste chemische behandelingen en biologie de enige manier. Anthura doet deze zomer in samenwerking met Koppert bij Vertify een zeer uitgebreide proef met Parvispinus. In deze proef zullen naast een aantal insecten tegen de pepertrips ook een heel scala aan groene middelen worden getest. Dit gaat om middelen op basis van insecten parasitaire schimmels, aaltjes en middelen op basis van onverzadigde vetzuren en kaliumzouten,
Kooien bij Vertify
Anthuriumtrips (Chaetanaphothrips orchidii) is voor anthurium de lastigste trips om te bestrijden en dan vooral voor snijanthurium. Er zijn nog nauwelijks biologische oplossingen voorhanden om deze trips te lijf te gaan.
Anthuriumtrips schade
Anthuriumtrips (Chaetanaphothrips orchidii)
Kortom, blijf als teler goed op de hoogte van alle toekomstige proeven en ontwikkelingen om het gewas zo schoon mogelijk te houden en te maken.
