Vocht is belangrijk om fotosynthese mogelijk te maken. Zeker voor anthurium is een goede vochtigheid rond de plant nog belangrijker dan bij de meeste andere gewassen, omdat de plant maar een beperkte hoeveelheid vocht kan opnemen en hierdoor minder water kan verdampen dan de meeste planten. Als de plant te veel water verliest, zullen huidmondjes sluiten met als resultaat dat fotosynthese stopt. Er kan dan geen Co2 meer worden opgenomen en die Co2 is juist nodig om de fotosynthese op gang te houden.
Daarnaast wordt de temperatuur van een plant op een zonnige dag voornamelijk gereguleerd door te koelen via verdamping. Verdampend water kan veel warmte van de plant afvoeren en is voor een plant een efficiënte manier van koeling. Open huidmondjes zorgen dat veel warmte kan worden afgevoerd. Door het sluiten van huidmondjes loopt de planttemperatuur van de plant dan vaak snel op.
Waarom is vochtigheid eigenlijk zo belangrijk en welke mogelijkheden zijn er om huidmondjes open te houden?
Huidmondjes openhouden
Om huidmondjes open te houden is het van belang om de verdamping van de plant te beperken bij meer instraling. Door de luchtvochtigheid in de kas hoog te houden zal de verdamping worden beperkt. Daarnaast kan door het inbrengen van vocht de kastemperatuur worden verlaagd, waardoor de plant minder hoeft te koelen via verdamping. Als laatste kan het gewas enigszins nat worden gemaakt zodat het verdampende water het gewas of de kastemperatuur kan koelen.
Opening huidmondjes van slecht tot goed
Huidmondjes open houden belangrijker dan optimale hoeveelheid licht.
Om fotosynthese mogelijk te maken moeten huidmondjes openstaan om Co2 op te kunnen nemen. Als je in staat bent huidmondjes open te houden, is fotosynthese mogelijk met lage lichtwaarden. Alsmede door hogere lichtwaardes huidmondjes zijn gesloten, zal er geen fotosynthese plaatsvinden. Natuurlijk levert het openhouden van huidmondjes met het optimale lichtniveau de maximale fotosynthese op.
Zijn huidmondjes open?
Of huidmondjes open zijn kan worden getest met alcohol (>80%). Als je alcohol op de onderkant van het blad laat lopen en inwrijft, zal alcohol via de openstaande huidmondjes het blad intrekken. Als reactie zal hier het blad donkergroen worden. Hoe donkerder groen het blad wordt, hoe meer huidmondjes er openstaan. Is er geen kleurverschil na het inwrijven, dan zijn de huidmondjes gesloten. Op deze manier is dus vast te stellen in welke mate huidmondjes open staan.
Slechter microklimaat door open gewas
Vochtigheid in de kas
Bij vochtigheid in de kas kan onderscheid worden gemaakt in relatieve vochtigheid/vochtdeficit en microklimaat.
De relatieve vochtigheid/vochtdeficit kan worden gemeten door de meetboxen. Microklimaat is de vochtigheid tussen de planten van het substraat tot de bladeren. Met een goede bladbedekking zal het microklimaat van het gewas beter zijn. Aangezien huidmondjes zich vooral aan de onderkant van het blad bevinden, zal met een goed microklimaat verdamping kunnen worden beperkt. Dit is ook van toepassing als het vocht in de kas niet zo hoog is. Natuurlijk wordt het microklimaat wel beïnvloed door de vochtigheid in de kas.
Waarom is verdamping nodig?
Verdamping is de belangrijkste mogelijkheid van een plant om warmte kwijt te raken. Gemiddeld gebruiken planten ongeveer 5% van het licht voor fotosynthese. Ongeveer 60% van het licht dat op een plant komt, wordt omgezet in warmte en moet vooral door verdamping door de plant worden afgevoerd. Het opwarmen van water van 0 tot 100°C (= 0,418 106J/kg) kost niet zo veel energie als het laten verdampen van water (2,26 106J/kg). Het verdampen van water door een plant is daarmee een zeer efficiënte manier om warmte af te voeren.
Verbrand blad
Voorwaarde daarbij is wel dat huidmondjes open blijven anders wordt het voor de plant moeilijk zijn warmte af te kunnen voeren. Hierdoor kan de planttemperatuur te veel oplopen en dit kan resulteren in plantschade. Bekend is de beschadiging van chlorofyl, waardoor het blad kan vergelen. De plant zal het chlorofyl waar mogelijk gaan vervangen, hetgeen assimilaten zal kosten. Als de planttemperaturen verder oplopen, kunnen delen van de plant ook onomkeerbaar beschadigd worden. Dit is zichtbaar in delen van het blad die verbranden.
Voorkomen sluiting huidmondjes
Om huidmondjes open te houden is het uiteraard belangrijk de vochtigheid in het substraat op peil te houden en de EC niet te hoog op te laten lopen bij veel watervraag. Door daarnaast in de kas een hoger vochtpercentage aan te houden, vooral bij meer instraling, kan te veel vochtverlies van de plant worden voorkomen. Dit kan, waar mogelijk, door vocht rond de plant te houden en als het vocht zakt met luchtbevochtiging te werken. Waar nodig kan ook door instraling te beperken en/of planten te koelen huidmondjes open worden gehouden.
Maatregelen voor een optimale vochthuishouding
Vocht in de kas houden
Met een goede bedekking van het gewas, sluiten van schermen en eventueel folie is het mogelijk meer vocht in de kas te houden. Ook knijpen op luchting op bijvoorbeeld windzijde en windsnelheid kan hiervoor zorgen. Een belangrijk natuurkundig gegeven is het feit dat vochtige lucht een hogere energie inhoud (enthalpie) heeft dan droge lucht. Met een hogere vochtigheid in de kas is het dan mogelijk met een beperktere raamstand tot eenzelfde temperatuurdaling te komen als bij droge lucht.
Inzet gewas- of luchtbevochtiging
Zakt het vocht in de kas dan kan er met luchtbevochtigingssystemen worden ge-werkt om de luchtvochtigheid te verhogen en de kastemperatuur te verlagen. Hierbij zijn er grofweg twee mogelijkheden, namelijk gewas- en luchtbevochtiging. Bij gewasbevochtiging wordt het gewas nat gemaakt, waardoor directe koeling van de plant optreedt, doordat water dat op de plant ligt, verdampt. Bij luchtbevochtiging wordt onder druk een druppel tot fijne nevel de kas ingebracht. Voor het laten verdampen van de waternevel wordt energie aan de omgeving onttrokken. Hierdoor daalt de temperatuur van de kaslucht en wordt deze vochtiger.
Er zijn vier bevochtigingssystemen:
1) Gewasbevochtiging door middel van lage druk/druppelbevochtiging;
2) Luchtbevochtiging door middel van lage druk/mistsysteem;
3) Luchtbevochtiging door hoge druk/vernevelingssysteem (zie Anthurinfo oktober 2008);
4) Pad en fan systeem
Dit systeem kan worden gebruikt in landen met hoge temperaturen en lagere luchtvochtigheid. Met dit systeem wordt naast het bevochtigen van de buitenlucht ook de kas gekoeld.
Verbetering van microklimaat
Voor de verbetering van het microklimaat kan extra vocht in het gewas worden gehouden door een goede bedekking. Daarnaast kan ook het microklimaat worden verbeterd door water te geven. Met een regenleiding is het beter mogelijk de bovenlaag van het substraat te bevochtigen dan met een druppelslang. Vooral voor landen waar het warmer is, is het daarom noodzakelijk een regenleiding te hebben om het microklimaat te verbeteren. Door de bovenlaag van het substraat nat te maken, kan water vanuit het substraat beter verdampen, hetgeen het microklimaat verbetert. Door vaker kleinere beurtjes te geven, wordt het microklimaat rond de plant gedurende de dag vochtiger gehouden. In het buitenland wordt water gegeven met de hand op de planten of op de paden.
Van links naar rechts: Lage druk druppelbevochtiging, lage druk luchtbevochtiging, hoge druk luchtbevochtiging
Beperken van instraling
Mocht het vocht in de kas na gebruik van alle aanwezige mogelijkheden toch nog te laag zijn, is het beter te kiezen om de instraling te beperken. De opwarming van de plant wordt vooral beperkt door het beperken van de instraling. Dit kan door extra te schermen of het kasdek te krijten. Op de dagen met veel in straling kan extra geschermd worden. Vooral op het midden van de dag kan de hoeveelheid licht daarmee onder de optimale waarde uitkomen. Als daarmee de huidmondjes open kunnen worden gehouden, levert dit uiteindelijk dan toch een beter rendement.
Samenvattend
Het belang om huidmondjes open te houden voor fotosynthese is groot. Bij volledig afgesloten huidmondjes is er geen fotosynthese mogelijk. Als dit proces stil staat zal de plant op dat moment niet groeien. Door het vocht in de kas en rond de plant op peil te houden, blijft het voor de plant mogelijk zijn huidmondjes open te houden. Hiermee kan Co2 opgenomen worden en kan via verdamping de planttemperatuur worden gereguleerd.
Er zijn verschillende manieren om vochtigheid en microklimaat te optimaliseren:
– Vocht in de kas houden: goede bladbedekking, sluiten doeken/folie en minder lucht windzijde;
– Inzet gewas- of luchtbevochtiging;
– Verbetering microklimaat: regenleiding en watergift;
– Verlagen instraling om zoveel mogelijk huidmondjes open te houden. Hierdoor zal het mogelijk zijn productie en kwaliteit nog verder te verbeteren.
Regenleiding
Het belang om huidmondjes open te houden voor fotosynthese is groot. Door het vocht in de kas en rond de plant op peil te houden, blijft het voor de plant mogelijk zijn huidmondjes open te houden. Hiermee kan Co2 opgenomen worden en kan via verdamping de planttemperatuur worden gereguleerd.
Anthurinfo
Dit artikel is een onderdeel van Anthurinfo mei 2016 – Lees hier de volledige uitgave.
Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van (of: in samenwerking met) Bureau IMAC. Anthura en Bureau IMAC kunnen niet verantwoordelijk gehouden worden voor schade, direct of indirect, als gevolg van het gebruik van het gegeven teeltadvies.
Optioneel (afhankelijk van het artikel)
- De teler is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor het raadplegen van het etiket van gewasbeschermingsmiddelen.
- De beschikbare teeltinformatie is geschikt voor Nederlandse teeltlocaties.
